Mutlaka ilkokulda öğrenmişsinizdir. Kutup yıldızına bakın, kuzeydedir, değil mi? Peki kutup yıldızı hangisi? Şu anda beraber, yıldızların bol olduğu karanlık bir yerde olsaydık ve ben size bu soruyu sorsaydım, muhtemelen gökyüzüne bakıp en parlak yıldızı gösterir ve “bu mu?” diye sorardınız. Hayır, o değil. Birazdan öğreneceksiniz.
Öncelikle neden adı kutup yıldızı? Kuzeyde olduğu için mi? Bu sorunun cevabı evet değil. Çünkü kutup yıldızının adında bulunan “kutup” ibaresi, dünyanın kutuplarından biriyle ilgili değil. Bahsedilen kutup, gökyüzünün kutbu. Uzun pozlama yapılmış gökyüzü fotoğrafı görmüşsünüzdür. Dünyanın hareketinden dolayı tüm yıldızlar uzamış gibi görünür ve dairesel bir şekil alırlar. Aşağıdaki fotoğrafı inceleyelim:
Gördüğünüz fotoğrafta dairesel bir hareket fark ettiniz mi? Peki dairesel ışık izlerinin ortasında sabit duran bir nokta? İşte o nokta kutup yıldızı. Dünyanın dönüş yönüne göre tam merkezde kalan yıldız. Peki çıplak gözle bu yıldızı nasıl bulacağız? Öncelikle “kepçeyi” buluyoruz. Kepçe, benim taktığım bir isim. Gerçi astronomi ile ilgilenen hemen herkes bu benzetmeyi yapar. Kepçe dediğim şey Ursa Major yani Büyük Ayı takımyıldızının bir parçası. Yoğun ışık kirliliği olan ortamlarda dahi görülebilen, parlak bir gök cismi. Tıpkı bir cezveye ya da kepçeye benziyor. Bunu bulduğunuz zaman, kutup yıldızını bulmanıza ramak kalmış demektir.
Kepçemiz toplam 7 parlak yıldızdan oluşuyor. Bize lazım olan yeri, kepçeden çorbayı döktüğünüz yer. Yani Merak yıldızından Dubhe yıldızına uzanan kısım. Bu kısmı bulduğunuzda göz kararı ile Merak yıldızından Dubhe’ye hayali bir çizgi çekin. Bu çizgi x uzunluğunda olsun. Daha sonra aynı doğrultuda, hayali kaleminizi hiç kaldırmadan, iki yıldız arasındaki mesafenin 5 katı kadar daha ilerleyin. Tebrikler, kutup yıldızını buldunuz. Önümüzdeki birkaç bin yıl içinde o yıldız sürekli kuzey yönünde olacak ve yönünüzü bulmanıza yardım edecek.
Siz de yıldızlarla ya da astronomi ile ilgileniyorsanız, ücretsiz olarak dağıtılan ve küçük bir Google aramasıyla bulup bilgisayarınıza indirebileceğiniz Stellarium uygulamasını size tavsiye ederim. Yeni astronomi yazılarıyla tekrar görüşmek üzere; hoşçakalın!
